ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΑΣΤΟΥ
Καλοήθεις Παθήσεις του Μαστού
Περίπου το 20% των γυναικών – δηλαδή 1 στις 5 γυναίκες – εμφανίζει καλοήθη πάθηση του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Το 80% από τα ψηλαφητά εξογκώματα «ογκίδια» στο μαστό είναι καλοήθη. Μπορεί αυτά να είναι μία κύστη που περιέχει υγρό ή ένα ινοαδένωμα (υπερβολική ανάπτυξη ινώδους ιστού) και μπορούν να θεραπευτούν πολύ εύκολα. Αν εσείς ψηλαφίσετε τυχαία ένα εξόγκωμα κατά την αυτοεξέταση, τότε πρέπει απαραιτήτως να συμβουλευθείτε το γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.
Κύστεις
Η κύστη στο μαστό είναι μια τοπική συλλογή υγρού. Έχει ομαλή υφή, μετακινείται εύκολα συνήθως είναι μαλακή και πολλές φορές επώδυνη. Οι κύστεις συχνά παρουσιάζονται και στους δύο μαστούς και μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σημείο. Περίπου το 10% των γυναικών αναπτύσσουν υποτροπιάζουσες κύστεις (δηλαδή ξαναπαρουσιάζονται). Οι κύστεις για να δημιουργηθούν χρειάζονται ορμόνες και γι’ αυτό είναι πιο συχνές σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 30 και 50 ετών. Συνήθως ,μετά την εμμηνόπαυση εξαφανίζονται. Η θεραπεία με υποκατάσταση ορμονών μπορεί να προκαλέσει την αρχική ανάπτυξη ή την επανεμφάνισή τους όπως ήταν και πριν την εμμηνόπαυση.
Ινοκυστική νόσος
Οι ινοκυστικές αλλοιώσεις στο μαστό είναι οι πιο συχνές αιτίες ανησυχίας στις γυναίκες ηλικίας 40 ως 50 ετών, σε ποσοστό περίπου 40%, αφού συνήθως προκαλούν πόνο στο μαστό. Η ινοκυστική νόσος αποκαλείται επίσης, ινοαδένωση ή ορμονική μαστοπάθεια.
Οι ινοκυστικές αλλοιώσεις προκαλούνται από αλλαγές στα επίπεδα των θηλυκών ορμονών, κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης, δηλαδή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Οι ορμόνες προκαλούν διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, διόγκωση των γαλακτικών αδένων και διήθηση των πόρων από την κατακράτηση υγρού στο μαστό. Είναι πιθανόν κατά την έμμηνο ρήση να νιώθετε φουσκωμένους τους μαστούς, να σας πονάνε, να είναι ευαίσθητοι και να εμφανίσουν «εξογκώματα». Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα οι μαστοί, συνήθως, επιστρέφουν στη φυσιολογική τους κατάσταση. Υπάρχει περίπτωση, όμως, ορισμένες περιοχές του μαστού να παραμείνουν πιο σκληρές από άλλες και να δημιουργηθούν κύστεις σε φραγμένους ή διευρυμένους γαλακτοφόρους πόρους. Αυτές οι περιοχές μπορεί να εμφανίζουν ομοιόμορφο και παχύτερο σχήμα, με επιφάνεια γεμάτη εξογκώματα.
Οι ινοκυστικές αλλαγές μπορεί να εμφανίζονται και στους δύο μαστούς, συχνά στο άνω και έξω τεταρτημόριο, όπου βρίσκεται ο περισσότερος μαστικός αδένας ή στην κάτω πλευρά του μαστού. Η δυσφορία μπορεί να κυμαίνεται από έναν ήπιο πόνο μέχρι εξαιρετική ευαισθησία στην αφή ή έξαψη. Οι αλλαγές αυτές συνήθως, εξαφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση, κατάσταση που επιβεβαιώνει ότι η αιτία τους είναι οι ορμόνες.
Ινοαδενώματα
Τα ινοαδενώματα είναι ογκίδια αποτελούμενα από ινώδη και αδενικό ιστό, τα οποία ίσως να προκαλέσουν δυσφορία και ίσως να μεγαλώσουν με τον καιρό ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γι’ αυτό και είναι επιθυμητό να αφαιρούνται πριν από οποιαδήποτε εγκυμοσύνη. Τα ινοαδενώματα είναι ο πιο κοινός όγκος σε γυναίκες νεαρής ηλικίας, μεταξύ 20 ως 30 ετών, παρόλο που είναι δυνατόν να αναπτυχθούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Τα ινοαδενώματα συχνά μπορούν να μετακινηθούν με ευκολία κάτω από το δέρμα μετά από πίεση με τα δάκτυλα. Από τη στιγμή που έχει επιβεβαιωθεί ότι κάποιος όγκος είναι ινοαδένωμα χρήζει ιατρικής παρακολούθησης. Εφόσον κρίνει ο θεράπων ιατρός μπορεί να προτείνει την αφαίρεσή του. Η χειρουργική επέμβαση είναι απλή και συνήθως γίνεται χωρίς να υπάρξει εισαγωγή στο νοσοκομείο. Ο όγκος στέλνεται στο εργαστήριο για μικροσκοπική εξέταση.
Η αφαίρεση ενός ινοαδενώματος δεν βλάπτει καθόλου το μαστό και δεν θα επηρρεάσει μελλοντικά την ικανότητα για θηλασμό. Τα ινοαδενώματα δεν επανεμφανίζονται εφόσον αφαιρεθούν ολοκληρωτικά, αλλά μπορεί μελλοντικά να αναπτυχθεί κάποιο άλλο, σε οποιονδήποτε από τους μαστούς.
Θεραπεία της ινοκυστικής νόσου
Δεν είναι απαραίτητο όλες οι γυναίκες που εμφανίζουν μαστικούς όγκους, να έχουν ινοκυστική νόσο. Συνήθως, δεν είναι απαραίτητη ειδική θεραπεία. Ο πόνος οφείλεται, κατά κανόνα, στο ορμονικό πρήξιμο και θα περάσει όταν το πρήξιμο υποχωρήσει. Μόνο ο γιατρός σας θα μπορέσει να σας καθοδηγήσει σωστά.
Καρκίνος του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού είναι σήμερα η συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες. Σπάνια εμφανίζεται πριν την ηλικία των 30. Πιο συχνά προσβάλλει ηλικίες μεταξύ 50 και 70 ετών. Σήμερα οι γυναίκες δεν χρειάζεται να κάνουν συνήθως μαστεκτομή (ολική αφαίρεση του στήθους), διότι η αφαίρεση του όγκου ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία είναι το ίδιο αποτελεσματική.
Παράγοντες κινδύνου: είναι άγνωστο ακόμη τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του μαστού. Είναι γνωστό, όμως, ότι ορισμένες καταστάσεις που λέγονται παράγοντες κινδύνου είναι άμεσα συνδεδεμένες με την νόσο. Αυτούς τους παράγοντες τους χωρίζουμε σε 3 κατηγορίες.
Α) αυτούς που δεν μπορούμε να μεταβάλλουμε,
Β) αυτούς που προέρχονται από τον τρόπο ζωής του ανθρώπου, και
Γ) στους αβέβαιους.
Παράγοντες που δεν μεταβάλλονται είναι: το φύλο, η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό (ο καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός σε γυναίκες που μητέρα, αδελφή, γιαγιά έπασχε ή πάσχει από την νόσο), φυλή (πιο συχνά εντοπίζεται στην λευκή φυλή), προηγούμενη ακτινοθεραπεία και διάφοροι γενετικοί παράγοντες (μετάλλαξη γονιδίων).
Παράγοντες που προέρχονται από τον τρόπο ζωής είναι: ατεκνία (γυναίκες χωρίς παιδιά ή που γεννήσανε μετά τα 30 το πρώτο τους παιδί έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού), αντισυλληπτικά χάπια (μειώνουν τις πιθανότητες καρκίνου του μαστού), θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης (οιστρογόνα με προγεστερόνη, αυξάνουν ελαφρά την πιθανότητα καρκίνου του μαστού), εγκυμοσύνη και θηλασμός (μειώνουν ελαφρά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού) και διατροφή και αλκοόλ (σε υπέρβαρες γυναίκες υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού).
Παράγοντες αβέβαιοι θεωρούνται η μόλυνση του περιβάλλοντος από εντομοκτόνα και αγροτικά φάρμακα και το κάπνισμα, ιδίως αν αρχίζει κατά την εφηβική ηλικία.
Οσο το δυνατόν νωρίτερα διαγνωσθεί ο καρκίνος του μαστού τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για την θεραπεία του.
Στις μικρές ηλικίες (από 20 ως 40 ετών) συνιστάται η αυτοεξέταση του στήθους κάθε μήνα.
Μετά τα 40 οι γυναίκες χρειάζονται και κλινική εξέταση από γιατρό και μια σειρά προληπτικών εξετάσεων (μαστογραφία, υπερηχογράφημα μαστού).
Αυτοεξέταση του στήθους
Οπτικός έλεγχος: παρατηρούμε αλλαγές όσον αφορά το μέγεθος και το σχήμα των μαστών, το σχήμα και την υφή των θηλών και αν υπάρχει έκκριση υγρού από αυτές. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να γίνει με 3 τρόπους. Σε όρθια στάση με τα χέρια ήρεμα κάτω, σηκώνονται τα χέρια ψηλά πάνω από το κεφάλι και παρατηρούμε πως ακολουθούν την κίνηση οι μαστοί, αλλά και διακρίνουμε τυχόν αλλαγές της επιφάνειας του δέρματος των μαστών. Με τα χέρια στη μέση παρατηρούμε για αλλαγές στο περίγραμμα του στήθους ή για τυχόν τράβηγμα σε κάποια περιοχή.
Ψηλάφηση του μαστού και της μασχάλης: είναι η σημαντικότερη μέθοδος εξέτασης των μαστών. Η ψηλάφηση μπορεί να γίνει σε όρθια ή ξαπλωμένη θέση του σώματος και πάντα με τον ίδιο τρόπο.
Κλινική εξέταση: οι γυναίκες από 20 ως 40 ετών επιβάλλεται να υποβάλλονται σε κλινική εξέταση κάθε 3 χρόνια από γιατρό, ενώ ιδίως μετά τα 40 χρειάζεται κάθε χρόνο. Σωστό είναι η εξέταση αυτή να γίνεται πριν από κάθε άλλη εξέταση (μαστογραφία, υπερηχογράφημα).
Μαστογραφία: μαστογραφία είναι η ακτινογραφία του μαστού με ένα ειδικό μηχάνημα, τον μαστογράφο, η οποία μας δίνει πληροφορίες για ψηλαφητά ογκίδια αλλά και για μη ψηλαφητές ανωμαλίες. Η πρώτη μαστογραφία πρέπει να γίνεται σε ηλικία μεταξύ 35 έως 40 ετών και αποτελεί την μαστογραφία αναφοράς για το μέλλον. Μετά τα 40 η γυναίκα πρέπει να κάνει προληπτικά μαστογραφία κάθε χρόνο, έτσι ο καρκίνος αν έχει αναπτυχθεί έχει ανακαλυφθεί από τα πρώτα κιόλας στάδια.
Υπερηχογράφημα μαστού: είναι μια απλή εξέταση η οποία χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να σχηματίσει μια εικόνα του μαστού. Είναι πολύ ευαίσθητο και μπορεί να ξεχωρίσει για παράδειγμα , την διαφορά μεταξύ ενός συμπαγή όγκου και μιας κύστης.
Συμπληρωματικές εξετάσεις: αν κατά την μαστογραφία και το υπερηχογράφημα του μαστού διαπιστωθεί κάποιος όγκος, τότε εύλογο είναι να γίνουν μια σειρά από συμπληρωματικές εξετάσεις (μαγνητική τομογραφία, κυτταρολογική εξέταση και βιοψία).
Μαγνητική τομογραφία: η πιο ευαίσθητη συμπληρωματική απεικονιστική μέθοδος είναι η μαγνητική τομογραφία με χρήση ενδοφλέβιας χορήγησης σκιαγραφικής ουσίας. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να καθορίσουμε την τοπική έκταση της κακοήθους βλάβης, όταν έχουμε διηθητικό λοβιακό καρκίνο του μαστού, αλλά και προεγχειρητικά. Σε καμία, όμως, περίπτωση η μαγνητική τομογραφία δεν πρέπει να αντικαταστήσει την κλασική μαστογραφία κα το υπερηχογράφημα. Η μαγνητική τομογραφία είναι συμπληρωματική διαγνωστική μέθοδος. Καμιά εξέταση δεν καταργεί την άλλη, αλλά την συμπληρώνει για να γίνει ένας πλήρης και ολοκληρωμένος έλεγχος για τυχόν εξάπλωση του καρκίνου σε κάποιο άλλο μέρος του σώματος.
Θεραπεία
Τα όπλα που διαθέτουμε ενάντια στο καρκίνου του μαστού μπορούμε να τα διακρίνουμε σε 2 κατηγορίες.
- Τοπική θεραπεία που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του όγκου χωρίς να επηρεάσει το υπόλοιπο σώμα και είναι η χειρουργική εκτομή και η ακτινοθεραπεία.
- Συστηματική θεραπεία κατά την οποία χορηγούμε ενδοφλέβια ή από το στόμα φάρμακα ώστε να αντιμετωπισθούν τα καρκινικά κύτταρα που πιθανώς έχουν διασκορπιστεί έξω από τον μαστό και είναι η ορμονοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.
Η ζωή μιας γυναίκας μετά τη διάγνωση
Η διάγνωση καρκίνου του μαστού είναι μια αρκετά τραυματική εμπειρία για τις περισσότερες γυναίκες. Η θεραπεία μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κούρασης, λήθαργου και κακής ψυχολογικής κατάστασης που γρήγορα, όμως θα ξεπεραστεί. Σε περίπτωση που νοιώσετε έτσι, μιλήστε στον σύντροφό σας ή σε άλλα άτομα που είναι δίπλα σας, ακόμη και σε γυναίκες που έχουν την ίδια πάθηση. Με αυτόν τον τρόπο πολλές γυναίκες αποκτούν αυτοπεποίθηση.
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία δεν μειώνουν την σεξουαλικότητα μιας γυναίκας. Εξάλλου, υπάρχει η δυνατότητα της αισθητικής αποκατάστασης με την ολοκλήρωση της θεραπείας. Καλό είναι να συζητάμε και να αντιμετωπίζουμε συλλογικά τους φόβους, τις ανησυχίες και τα προβλήματα των πάσχουσων γυναικών.