ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Το πρόβλημα της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία είναι η κατάσταση στην οποία το λίπος του σώματος είναι αυξημένο. Ένας τρόπος μέτρησης για να οριστεί αντικειμενικά η παχυσαρκία και η βαρύτητά της είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ.) ή διαφορετικά Body Mass Index (BMI).
Μέτρηση της παχυσαρκίας: ΔΜΣ
Ο δείκτης προκύπτει όταν διαιρεθεί το βάρος ενός ανθρώπου με το τετράγωνο του ύψους του, σύμφωνα με τον ακόλουθο τύπο:
ΔΜΣ= Βάρος (σε κιλά) / Ύψος2 (σε μέτρα)
ΔΜΣ < 18,5: Λιπόσαρκος
ΔΜΣ: 18,5 – 25: Φυσιολογικός ΔΜΣ >25: Υπέρβαρος
ΔΜΣ > 30: Παχύσαρκος
ΔΜΣ > 35: Σοβαρή παχυσαρκία
ΔΜΣ > 40: Νοσογόνος παχυσαρκία
ΔΜΣ > 50: Υπερνοσογόνος παχυσαρκία
Άρα αυτή η γυναίκα έχει φυσιολογικό βάρος.
Τα αίτια της παχυσαρκίας
Τα αίτια της παχυσαρκίας είναι αρκετά πολύπλοκα.
Ένας από τους σπουδαιότερους προδιαθεσιακούς παράγοντες θεωρείται η κληρονομικότητα, σε ποσοστό 20% ως 30% .
Επίσης, ο υπερσιτισμός κατά την παιδική ηλικία επηρεάζει αρνητικά το μεταβολικό ρυθμό, αυξάνει τον αριθμό των λιποκυττάρων και προδιαθέτει στην εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την ενήλικη ζωή.
Επιπλέον, η επίδραση διαφόρων κοινωνικών, μορφωτικών, οικονομικών και ψυχολογικών παραγόντων, όπως επίσης και η έλλειψη ενημέρωσης επί του θέματος, η καθιστική ζωή και η ανθυγιεινή διατροφή είναι παράγοντες που οδηγούν εύκολα στην παχυσαρκία.
Παχυσαρκία και κίνδυνοι για την υγεία
Δυστηχώς, η παχυσαρκία αποτελεί μία χρόνια νόσο, η οποία μειώνει αισθητά τη διάρκεια και την ποιότητα της ζωής ενός ανθρώπου, ενώ συνδέεται άμεσα με ασθένειες όπως:
Βαριατρική επέμβαση: τι επιτυγχάνεται
Με τη βαριατρική επέμβαση (ή χειρουργική της παχυσαρκίας) επιτυγχάνεται η απώλεια βάρους και πολύ περισσότερο η διατήρηση του βάρους που χάθηκε.
Έτσι, δεν παρατηρούμε μόνο αισθητική βελτίωση, αλλά βελτίωση της υγείας μας με μια θαυμάσια μείωση του ατομικού ποσοστού νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Είδη Χειρουργικών Επεμβάσεων
Τα είδη χειρουργικών επεμβάσεων που οδηγούν σε απώλεια βάρους χρησιμοποιώντας μία από τις παρακάτω μεθόδους ή το συνδυασμό τους είναι τα εξής:
Περιοριστικές τεχνικές: Με τις τεχνικές αυτές μειώνεται η ποσότητα του φαγητού που μπορεί να καταναλώσει ο ασθενής και αυξάνεται το χρονικό διάστημα για το οποίο αισθάνεται κορεσμό μετά τη κατανάλωση γεύματος.
Η περιοριστική τεχνική επιτυγχάνεται μικραίνοντας το τμήμα του στομάχου που αποθηκεύει την τροφή.
Υπάρχουν τέσσερις περιοριστικές τεχνικές:
- Γαστρικός ρυθμιζόμενος δακτύλιος (Lap-Banda)
- Γαστρική παράκαμψη ή γαστρικό by pass
- Κάθετη διαμερισματοποίηση (κατά Mason)
- Sleeve gastrectomy (γαστρικό «μανίκι»)
Συνδυαστικές δυσαπορροφητικές και περιοριστικές τεχνικές: Με τις τεχνικές δυσαπορρόφησης περιορίζεται η ποσότητα των ουσιών που μπορεί να απορροφήσει ο ανθρώπινος οργανισμός, ώστε το σώμα να αναγκαστεί να «καίει» επιπλέον λίπος για να παράγει την απαιτούμενη ενέργεια που χρειάζεται.
Συνήθες φαινόμενο είναι οι δυσαπορροφητικές τεχνικές να εφαρμόζονται σε άτομα με ΔΜΣ άνω του 55-60.
Οι τεχνικές δυσαπορρόφησης είναι οι εξής:
- Γαστρεκτομή και χολοπαγκρεατική παράκαμψη (Scopinaro)
- Γαστρεκτομή και δωδεκαδακτυλική εκτροπή
- Γαστρική παράκαμψη με έλικα δυσαπορρόφησης (Γαστρικό by-pass)
Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι το εξής: Λαπαροσκοπική ή ανοιχτή επέμβαση;
Η χειρουργική της παχυσαρκίας, όταν ξεκίνησε, γινόταν με ανοιχτή επέμβαση με αποτέλεσμα, σε πολλές περιπτώσεις να οδηγείται ο ασθενής μετά το χειρουργείο στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Επιπλέον, παρουσιάζονταν αρκετές μετεγχειρητικές επιπλοκές, που είχαν άμεση σχέση με τη μεγάλη τομή, ενώ η επιστροφή στις καθημερινή ρουτίνα του ασθενή καθυστερούσε αρκετές ημέρες.
Σήμερα, πλέον, οι βαριατρικές επεμβάσεις γίνονται επί το πλείστον λαπαροσκοπικά. Η λαπαροσκοπική επέμβαση απαιτεί μικρές και ελάχιστες οπές, μέσα από τις οποίες ελέγχουμε όλα τα ενδοκοιλιακά όργανα μεγεθυμένα και ταυτόχρονα εκτελούμε την επέμβαση.
Ο ασθενής εξέρχεται πολύ γρήγορα από το νοσοκομείο, με ελάχιστο πόνο, και σε πολύ λίγες ημέρες επιστρέφει στην εργασία του.
ΠEPIOPIΣTIKEΣ TEXNIKEΣ
Ρυθμιζόμενος δακτύλιος στόμαχου (Lap-Banda)
Η διάμετρος αυτού του δακτυλίου παίζει καθοριστικό ρόλο στο ρυθμό με τον οποίο η τροφή εγκαταλείπει το νέο στομαχικό θύλακο και ρυθμίζεται από μια ειδική υποδόρια βαλβίδα.
Πλεονεκτήματα της μεθόδου του ρυθμιζόμενου δακτυλίου
- Εφόσον πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά, είναι η λιγότερο τραυματική μέθοδος. Επίσης, κατά την τοποθέτηση του δακτυλίου δεν απαιτούνται κοψίματα, συρραφές ή άλλες επεμβάσεις.
- Δίνεται η δυνατότητα να αποφασισθεί με ακρίβεια το μέγεθος που θα έχει το μικρό μέρος του στομάχου καθώς και η διάμετρος του ανοίγματος μεταξύ των δύο μερών του.
- Η ρύθμιση της διαμέτρου του ανοίγματος δεν απαιτεί επιπλέον επέμβαση.
- Η ανάρρωση του ασθενή είναι πολύ σύντομη, με μέσο εγχειρητικό χρόνο από 30 έως 90 λεπτά. Ο ασθενής επιστρέφει συνήθως στο σπίτι του εντός ενός 24ώρου μετά τη λαπαροσκοπική επέμβαση.
- Το 60% ως 80% του επιπλέον βάρους χάνεται σε 12-18 μήνες.
Πιθανές επιπλοκές στη μέθοδο του ρυθμιζόμενου δακτυλίου
Όπως και σε κάθε χειρουργική επέμβαση, έτσι και στη βαριατρική χειρουργική υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών. Όμως, η υπερδεκαετής εμπειρία της λαπαροσκοπικής τοποθέτησης γαστρικού δακτυλίου (Lap-Banda) έχει δείξει ότι με τη λαπαροσκοπική μέθοδο η εμφάνιση επιπλοκών είναι εξαιρετικά σπάνια.
Σπάνιες επιπλοκές μπορεί να είναι η μικροαιμορραγία, η φλεγμονή του χειρουργικού τραύματος, τα προβλήματα της ρυθμιστικής βαλβίδας στο υποδόριο, η διάταση του οισοφάγου και του τμήματος του στομάχου πάνω από τον δακτύλιο και η διολίσθηση του δακτυλίου.
Όλες αυτές οι περιπτώσεις αντιμετωπίζονται πλήρως, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή του ασθενούς.
Γαστρική παράκαμψη ή γαστρικό by pass
Η μέθοδος της γαστρικής παράκαμψης ή γαστρικού bypass οδηγεί σε απώλεια του 65% με 85% του επιπλέον βάρους και βελτίωση ή πλήρη υποχώρηση των συνοδών παθήσεων όπως της υπέρτασης, του διαβήτη τύπου ΙΙ και του συνδρόμου άπνοιας στον ύπνο. Οι επιπλοκές, αν και σπάνιες, περιλαμβάνουν στένωση στη γαστρονηστιδοστομία, εσωτερικές κήλες, αναστομωτικό έλκος και διαφυγή από τη γραμμή συρραφής.
Λαπαροσκοπική κάθετη γαστροπλαστική
Με ένα αυτόματο συρραπτικό και έναν μη ρυθμιζόμενο δακτύλιο ή πλέγμα δημιουργείται ένας μικρός θύλακος στο άνω τμήμα του στομάχου. Η εγχείρηση αυτή είναι περισσότερο τραυματική σε σχέση με τον γαστρικό δακτύλιο, διότι απαιτεί μερική διατομή του στομάχου. H επέμβαση διαρκεί από 1 ως 2 ώρες και ο ασθενής νοσηλεύεται για 1-4 ημέρες.
Eπιτυγχάνεται ίδια απώλεια βάρους όπως και στο γαστρικό ρυθμιζόμενο δακτύλιο, αλλά απαιτείται η διαίρεση του στομάχου, ενώ παρουσιάζονται περισσότερες διεγχειρητικές και περιεγχειρητικές επιπλοκές.
Sleeve gastrectomy Στη μέθοδο sleeve gastrectom
Στη μέθοδο sleeve gastrectomy (ή διαφορετικά γαστρικό «μανίκι») αφαιρείται το μεγαλύτερο τμήμα του στομάχου, κατά μήκος του ελάσσονος τόξου του. Το αποτέλεσμα είναι να ελλατωθεί η χωρητικότητα του στομάχου κατά 75%, ενώ οι τροφές ακολουθούν τη φυσιολογική τους πορεία. Η διάρκεια της επέμβασης είναι 1 ως 2 ώρες και ο ασθενής φεύγει από το νοσοκομείο σε 2 με 4 ημέρες.
Κύριο μειονέκτημα της μεθόδου αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει το μακροχρόνιο διάστημα παρακολούθησης των αποτελεσμάτων (follow-up). Η επέμβαση αυτή πρέπει να περάσει τη δοκιμασία του χρόνου και την αποδοχή από τη χειρουργική κοινότητα.
ΣYNΔYAΣTIKEΣ, ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΕΣ ΕΠEMBAΣEIΣ
Το γαστρικό by pass με έλικα δυσαπορρόφησης
Αυτόματα συρραπτικά απομονώνουν ένα μεγάλο τμήμα του στομάχου, ώστε να δημιουργηθεί μικρότερος θύλακος για να κατακρατεί την τροφή.
Έπειτα, κόβεται το λεπτό έντερο κάτω από το δωδεκαδάκτυλο και αναστομώνεται στο στομαχικό θύλακο που έχει δημιουργηθεί. Κατά τον τρόπο αυτό βραχύνεται η πεπτική οδός και έτσι μειώνεται η απορρόφηση κάποιων ουσιών (δυσαπορρόφηση).
Γαστρεκτομή και χολοπαγκρεατική παράκαμψη
Γαστρεκτομή και δωδεκαδακτυλική μετατροπή
Και οι δύο παραπάνω μέθοδοι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας σε άτομα που έχουν ΔMΣ πάνω από 65-70 (υπερπαχύσαρκοι).
Αφαιρείται ένα τμήμα του στομάχου. Το λεπτό έντερο διατέμνεται στο τελευταίο του τμήμα και αναστομώνεται στον εναπομείναντα στόμαχο. Για την απορρόφηση της τροφής παραμένει ένα πολύ μικρό τμήμα του λεπτού εντέρου, περίπου 1,5 μ. μήκος. Οι παραπάνω μέθοδοι επιφέρουν απώλεια του 80% του επιπλέον βάρους εντός 2 ετών.
Κύριο μειονέκτημα των τεχνικών αυτών είναι ο υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών, όπως ηπατική ανεπάρκεια, κίρρωση, αναιμία, νεφρολιθίαση, υποβιταμίνωση, χολολιθίαση κ.ά. Επιπλέον, επιφέρουν κάποιον “ακρωτηριασμό”, εφόσον αφαιρείται τμήμα του στομάχου και του λεπτού εντέρου. Ένα ακόμη μειονέκτημά τους είναι το γεγονός ότι οι επεμβάσεις αυτές είναι μη αναστρέψιμες.
Οι επεμβάσεις αυτού του τύπου διαρκούν περίπου 4 ώρες και ο ασθενής παραμένει συνήθως 5 ημέρες στο νοσοκομείο.
Τα μέλη της ομάδας των ειδικών
Η χειρουργική επέμβαση από μόνη της δεν αποτελεί πανάκεια για την απώλεια βάρους. Ο μόνος σίγουρος τρόπος για να χάσει κανείς βάρος και να διατηρήσει αυτό το αποτέλεσμα είναι, ανεξάρτητα από το είδος της χειρουργικής θεραπείας, η ύπαρξη της ομάδας στήριξης η οποία αποτελείται από:
- Χειρουργό εξειδικευμένο στη λαπαροσκοπική χειρουργική και έμπειρο στη χειρουργική της παχυσαρκίας.
- Εξειδικευμένο ψυχολόγο που θα βοηθήσει να προσαρμοστεί ο ασθενής στις νέες συνθήκες.
- Εξειδικευμένο διαιτολόγο για τον προγραμματισμό των γευμάτων.
- Γαστρεντερολόγο
- Ενδοκρινολόγο
Η διατροφή κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, απαιτείται ειδική διατροφή έως ότου αναρρώσει το στομάχι. Στην αρχή επιτρέπεται μόνο η κατανάλωση υγρών χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, όπως π.χ. τσάι ή ζωμός και λίγο αργότερα μπορούν να καταναλωθούν πολτώδεις τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, όπως π.χ. πολτοποιημένα φρούτα. Aργότερα, η διατροφή μπορεί να περιλαμβάνει μικρές ποσότητες μιας ποικιλίας φαγητών.
Ποια πρέπει να είναι η στάση ζωής του ασθενή μετά από μια χειρουργική επέμβαση παχυσαρκίας
Οι οδηγίες του γιατρού πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά, μιας και ο ασθενής έχει ήδη πάρει μια πολύ σοβαρή απόφαση για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της νοσογόνου παχυσαρκίας.
Έτσι, είναι σημαντικό να ακολουθεί το πρόγραμμα των γευμάτων και όλες τις υπόλοιπες οδηγίες.